सेकंड जनरेशन इन्ट्रप्रेन्युअर ही एक कैचीत पकडली गेलेली जमात असते. बाहेरच्या लोकांना वाटत असतं, यांना काय कमी आहे? सगळं रेडी प्लेट मध्ये तर मिळालं आहे. बोर्न विथ सिल्व्हर स्पून वगैरे. हे जर खरंच झालं असेल तर या दुसऱ्या पिढीच्या मनात कॉम्प्लेसन्सी येते आणि व्यवसायाची वृद्धी थांबते. आणि दुसरीकडे अशीही परिस्थिती असते की वडिलांच्या कार्यपद्धतीमुळे एक संस्कृती तयार झालेली असते, जी या नवीन पिढीला झेपत नाही. पहिल्या पिढीच्या उद्योजकाने तयार केलेले सहकारी मालकाच्या मुलाला किंवा मुलीला सहजासहजी स्वीकारत नाहीत.
पण उद्योग उभा केलेली पहिली पिढी आणि त्याच व्यवसायात उतरलेली त्यांची दुसरी पिढी यांच्यात समन्वय असेल तर अनेक वर्षांची लिगसी तयार होणारे उद्योग उभे राहतात हे एव्हाना आपल्याला रिलायन्स, बजाज, बिर्ला, महिंद्रा या उदाहरणावरून माहिती आहेच. अर्थात या लोकांनी दोन पिढ्यातील विचारांच्या तफावतीमुळे तयार होणारे प्रॉब्लेम्स हे प्रोफेशनल्स घेऊन सोडवले आहेतच. ही दूरदृष्टी छोटे उद्योग दाखवत नाहीत. किंबहुना त्यामुळेच ते छोटे राहतात.
या पार्श्वभूमीवर मला एक पुस्तक हातात आलं, श्री दत्ता जोशी लिखित "मुव्हिंग ऍस्पिरेशन्स", ज्यामध्ये सेकंड जनरेशन इन्ट्रप्रेन्युअर च्या तब्बल पंचवीस स्टोरीज आहेत. त्या कथांची अनेक वैशिष्ट्ये आहेत.
एक जैन इरिगेशन सोडलं तर बाकी सगळ्या केसेस या लघु आणि मध्यम उद्योगांच्या आहेत. पण त्यातील बहुतेक उद्योग या एम एस एम ई तुन लार्ज उद्योगसमूहात जाण्याच्या सीमेवर आहेत. दुसरं मला सगळ्यात जास्त काय आवडलं तर जोशींनी अनेक सो कॉल्ड औद्योगिकदृष्ट्या मागे असलेल्या म्हणजे धुळे, नांदेड, लातूर या शहरातील उद्योगांना पुस्तकात स्थान दिले आहे. आणि सगळ्यात मुख्य म्हणजे अनेक प्रकारचे उद्योग त्यांनी कव्हर केले आहेत. त्यात माझं आवडतं इंजिनियरिंग आहेच, पण फूड इंडस्ट्री, फर्टिलायझर, कन्स्ट्रक्शन, आर्किटेक्चर असे सर्व प्रकारच्या उद्योगाबद्दल पुस्तकात वाचायला मिळतं.
मला या पुस्तकात खूप जास्त भावलेली गोष्ट म्हणजे ही सर्व नवीन पिढी परदेशात उच्च शिक्षण घेऊन भारतात परतली आहे आणि कौटुंबिक व्यवसायाला अजून जोमाने पुढे नेत आहे.
त्यात अनेक इंस्पायरिंग टेक अवेज आहेत. मग त्यात बिझिनेस लॉस मध्ये जातोय असं दिसल्यावर तो वेळेत बंद करायची कथा आहे, करोना मध्ये व्यवसायात कर्ज झाल्यावर त्यातून कसे बाहेर पडले ती गोष्ट आहे, व्यवसायातील प्रॉफिट हा फक्त स्वतःच्या नव्हे तर व्यवसाय वृद्धीसाठी कसा वापरला याचे धडे आहे.
ज्यांना कुणाला "व्यवसाय" या करिअर बद्दल, प्रक्रियेबद्दल जाणून घ्यायचं असेल, त्यांनी प्रत्येकांनी हे पुस्तक वाचावं असं मी आवर्जून सांगेन. पुस्तक वाचनीय झालं आहे. अर्थात दत्ता जोशींचा या विषयात हातखंडा आहे. त्यांची तब्बल ३० एक पुस्तकं या विषयावर प्रकाशित झाली आहेत.
फर्स्ट जनरेशन इन्ट्रप्रेन्युअर ला बऱ्याचदा प्रतिकुलतेतून व्यवसाय उभा करावा लागतो. पण फॅमिली मॅनेज बिझिनेस मध्ये सेकंड जनरेशन ला अनुकूलता नेहमी पूरक असेलच असे नाही तर कधी ती मारक पण असते. त्यावर कशी मात करायची याचा वस्तुपाठ म्हणजे "मुव्हिंग ऍस्पिरेशन्स".
No comments:
Post a Comment