Tuesday 23 September 2014

वाहन उद्योग

- Vision without execution is just hallucination.

- Obstacles are those hurdles you see when you take off eyes of your goal

कसली वाक्य आहेत ना मस्त. हेन्री फ़ोर्ड ची. आज फोर्डच्या चेन्नई प्लांटमधे वाचली. हे जगभरातले automobile plants प्रगतीचे द्योतक आहेत. मी गेल्या २० वर्षांपासून वाहन उत्पादन करणार्या कंपन्यांना visit करतोय. त्यांनी या काळात केलेली प्रगती स्तिमीत करणारी आहे. कुठल्याही देशाची manufacturing industry ही automobile industry वर अवलंबून असते हे निर्विवाद. अमेरिकेचं सुद्धा आजचं श्रीमंत रूपडं आणण्यात या इंडस्ट्रीचा मोठा हातभार आहे हे सगळे जाणतात. नंतर मग जापानी कार उत्पादक आले, त्यांनी ज्यावर राज्य केलं आणि आता कोरियन कंपन्यांनी मुसंडी मारली आहे.

भारतात एकेकाळी वाहन उत्पादक आणि त्यांना पार्ट supply करणार्या कंपन्या म्हणजे आनंद होता. अस्वच्छता, शाॅपफ्लोअर वर आरडाओरडा, कुलंटचा विचित्र वास (माणसाच्या अंगातूनही), बकवास कँटीन आणि तिथलं खाणं, कमी पगार असं काहीतरी gloomy चित्र होतं. (टाटा अपवाद). पण मग जापानच्या टोयोटाने "the Toyota way" या पद्धतीने या कंपन्यांची काम करण्याची पद्धती बदलून टाकली. 5 S ने चालू होणारी कार्यप्रणाली ही पार business excellence पर्यंत आली आणि या कंपन्यांच्या काम करण्याच्या पद्धतीत आमूलाग्र बदल झाला. Just in time, zero inventory, Kaizen, Pokayoke, total predictive maintenance या वेगवेगळ्या पद्धतींमुळे कंपनींच्या गुणवत्तेबरोबरच तिथे काम करणार्या माणसांचा ही विकास होऊ लागला. Water conservation, energy saving या गोष्टींचा अंगीकार केल्यामुळे natural resources चा जपून वापर करण्याची लोकांना सवय लागली. या सगळ्यांचा परिपाक वाहनांच्या अत्युच्च गुणवत्तेमधे झाली. आज तुमची गाडी व्यवस्थित मेंटेन केली तर धोका देण्याची शक्यता कमी. सँट्रो, स्विफ्ट आणि एटिआॅस मिळून ३३५००० किमी कार चालवली आहे. एकदा बंद पडली आहे. तुमचा अनुभव यापेक्षा वेगळा नसणार आहे.

मी गेले १०-१२ वर्षांपासून चेन्नई ला येतो आहे. ह्युंडाईने इथल्या वेंडर लोकांना ppm rejection मोजायची सवय लावली. Ppm म्हणजे parts per million. १०० त एक पार्ट reject झाला तर त्याचा ppm किती झाला तर १०००० ppm. मी यायचो तेव्हा १००० ppm चालायचं, मग ५०० झालं, मग १००, ५० आणि आता तर इथल्या कंपन्या ० ppm वर काम करत आहेत. म्हणजे १० लाख पार्ट मधे एक पण rejection नाही. खायची गोष्ट नाही दादा. आणि आता तर ही मंडळी parts per billion (ppb) वर काम करत आहेत. (वाचा हो कोटी प्रणाम आणि शुभेच्छा़ वाले).

आज भारतातल्या सर्व कंपन्या या प्रगतीचे साक्षीदार आहेत. टाटा, बजाज आॅटो, मारूती, महिंद्रा,  टीव्हीएस यांची २० वर्षापूर्वीची स्थिती आणि आजची अवस्था यात ज़मीन असमानाचा फरक आहे. बजाज चा चाकणचा प्लांट हा एखाद्या पंचतारांकित हाॅटेलपेक्षा काही कमी नाही. ह्युंडाई, फियाट, GM, Ford, Renault हे तर तसेही नवीन प्लांट. ते तर मस्तच आहेत. सगळ्यांच्या कँटीनचा दर्जा बर्यापैकी सुधरला आहे. चांगल्या सवयींचा तिथे वारंवार उल्लेख केला जातो. कमी खा, अन्न वाया घालवू नका. TVS मधे स्वत:च ताट धुवावं लागतं. आज Renault Nissan मधे पाटी पाहिली, today's waste food: 65 kg can serve 110 people. तुम्ही आता यांचे employees पण बघा, एकदम चकाचक असतात.

आज कुठल्याही कंपनीत जा, shop floor एकदम स्वच्छ. मशीन शेजारी बसून जेवा ना, प्राॅब्लेम नाही. सगळ्या गोष्टी जागच्या जागी. फोन, वाटर कूलर, फोर्कलिफ्ट पार्किंग सगळ्या गोष्टींचं marking. Temple of manufacturing excellence वैगेरे गोष्टी अशा लिहीतात ना की वाचल्यावर अंगात positive energy खेळायला लागते.

बजाज आॅटोने औरंगाबाद ला learning centre काढलं आहे. उद्देश काय तर, बजाजचे सर्व प्लांटचे तसेच त्यांच्या suppliers च्या मेंटेनन्स च्या लोकांना मशीनचं बेसिक knowledge मिळावं. आहे की नाही भन्नाट.

माणसामधे Technical skills बरोबरच social values चा अंगीकार करायला शिकवणार्या वाहन उद्योगाला आपला एकदम कडकडीत सलाम.............दिलसे

पुढच्या जन्मी इंजिनियर व्हावं आणि कुठल्यातरी चांगल्या Automobile कंपनीत काम करायला मिळावं. (एक दोन भंगार आहेत अजूनही, नाव काही घेत नाही त्यांचं) 

No comments:

Post a Comment