HMT

HMT घड्याळ बनवणारी कंपनी बंद पडली अशा पोस्ट वाचल्या. HMT म्हणजे Hindustan Machine Tools. सामान्य माणसाला ती घड्याळामुळे माहिती. पण खरंतर हे मशीन टूल मधील अग्रगण्य नाव. नेहरूंनी manufacturing सेक्टरचं महत्व ओळखलं आणि ज्या काही उद्योगांना प्रोत्साहित केलं, मशीन टूल हे त्यापैकी एक. अन HMT हे अाघाडीचं नाव. नवलखा पैकी एक. बंगलोर, हैदराबाद, पिंजोर, अलवर याठिकाणी हज़ारों एकरमधे वसलेलं. जगातल्या उत्तमोत्तम मशीन्स, technical collaborations, world class infrastructure यांच्या सहाय्याने HMT ने भारतात मशीन टूल व्यवसायाची मूहुर्तमेढ केली, तो व्यवसाय वृद्धींगत केला. आज बंगलोर मशीन टूल व्यवसायाचं भारतातील हब आहे आणि बहुसंख्य technocrats हे HMT च्या मुशीतून तयार झाले आहेत यातंच काय ते आलं. आणि मग त्यातून पुढे HMT ट्रेक्टर आणि घड्याळ्यांचा उद्योग आला. पण ते auxiliary business, मूळ उद्योग मशीन बनवणे.

माझ्या मते १९८५ परत HMT ने आपली पत टिकवून ठेवली होती. पण मग नंतर Fiat आणि Ambassador प्रमाणे त्यालाही उतरती कळा लागली. बदलत्या परिस्थितीला सामोरे न जाता आपल्याच मस्तीत मश्गुल राहण्याचा मुर्खपणा जगभर दिसतो, HMT त्याला अपवाद नाही. राजवाडे, खंडहर झाले, जमिनी बंजर झाल्या. HMT तरीही संस्थानिक राहिले. जागा बिल्डरांना विकून उद्योग तगवण्याची केविलवाणी धडपड चालू आहे. भविष्य सगळ्यांना माहिती आहे. कधी अन केव्हा हाच प्रश्न आहे. बातमी वाचायची बास!

हे कितीही खरं असलं तरी Indian Machine Tool Manufacturing च्या development मधे HMT चा सिंहाचा वाटा आहे हेही तितकंच खरं. IMTMA (Indian Machine Tool Manufacturer Association) ही संस्था आज या उद्योगाला उर्जितावस्था आणण्यासाठी प्रयत्नशील आहे आणि तिथले कित्येक पदाधिकारी HMT तून काम करून आलेले आहेत यावरून HMT चं महत्व अधोरेखित होईल.

मशीन टूल चा आपला बिझीनेस $1 billion चा आहे तर चायनाचा $ 30 billion. यावरून potential ची कल्पना येईल. मेकॅनिकल किंवा तत्सम इंजिनियर होऊ घातलेल्या मुलांनो आणि मुलींनो, थोडं हात काळे करण्याची तयारी ठेवली तर एक lucrative career option तुमची वाट बघतंय. तशीही employable youth ची या उद्योगाला गरज आहे. अजून एक वस्तुस्थिती. या फिल्डमधे डिझायनर्सची खुपच वानवा आहे. आजही मशीन्सचे उत्तमोत्तम डिझाईन्स बाहेरच्या देशाकडून बेफाम पैसे देऊन आपण विकत घेतो किंवा वर्षानुवर्षे तीच घिसीपिटी टेक्नॉलॉजी कस्टमरवर थोपत राहतो. त्यामुळे कित्येक मशीन टूल कंपन्या बंद होण्याच्या मार्गावर आहेत किंवा रडतखडत चालू आहेत. नवीन डिझाईन अन टेक्नॉलॉजीचा वापर केला तर उद्योग कसा उर्जितावस्थेत राहतो याचं वाहन उद्योग जिवंत उदाहरण आहे. तेव्हा स्किल डेव्हलपमेंट मधे मशीन टूल डिझाईन या विषयाचं महत्व जाणून जर येणार्या पिढीला त्याची गोडी लावली तर एक भलं मोठं क्षेत्र या नव इंजिनियर्सला कवेत घ्यायला उभं आहे याबाबत माझ्या मनात शंका नाही.

एकूण गोळाबेरीज काय, तर खूप घासायची आहे आपल्याला.

© राजेश मंडलिक