प्यासा

काही शब्द असे असतात की ते उच्चारले की त्या संबंधित काही वेगळ्या गोष्टी लक्षात येतात. उदा: वैशाली म्हंटलं की मला पुण्यातील हॉटेल आठवतं किंवा डेक्कन म्हंटलं की डेक्कन क्वीन असं काहीसं.

प्यासा म्हंटलं की मला गुरुदत्त चा सिनेमा आठवतो. कधी पहिला आता आठवत नाही, पण इतका इंटेन्स सिनेमा खूप कमी नंतर पाहण्यात आला.  आणि त्यातील ते गाणं "ये महलों, ये तख्तों, ये ताजों की दुनिया". एखादं गाणं आपलं मूड बदलवून टाकतं. तसं हे गाणं ऐकलं की आपण कितीही खुश वा रोमँटिक मूड मध्ये असलो तर एक उदासीची छाया मनावर सरसरत जाते. एखाद्या इराण्याच्या हॉटेल मध्ये गेलो की तिथलं वातावरण पाहून कसं डिप्रेशन येतं अगदी तसं च.

साहिर लुधियानवी काय ताकदीचे गीतकार आहेत हे माझ्यासारख्या कानसेनाने वेगळं आळवायची गरज नाही. आणि हे गीत त्याचं जिवंत उदाहरण आहे. त्यातल्या त्यात एखाद्याने आपल्याला फसवलं असेल, अन असे प्रसंग भरपूर आले असतात, अन हे गाणं चुकून कानावर पडलं तर मनातील आग डोळ्यातून पाणी बनून कधी व्हायला लागते ते कळत पण नाही.

एकेक शब्द साहिर साहेबांनी तावून सुलाखून निवडला आहे. अंगार नुसता. "तुम्हारी है, तुम ही संभालो ये दुनिया" सांभाळ भाऊ, ही तुझी दुनिया तुलाच लखलाभ.

"वफ़ा कुछ नहीं, दोस्ती कुछ नहीं है," मित्रा, अरे तू काय बोलतोस तुला काही कळतं का? म्हणजे दोस्तीच्या खातीर मी तुला काही म्हणत नाही याचा अर्थ असा नाही की तू मला इतकं मूर्ख समजावं.

मागच्या आठवड्यात असाच झालेल्या फसवणुकीने उद्विग्न झालो असताना हे गाणं ऐकलं अन अक्षरश: तिथर फितर झालो. घरी येऊन नील ला ऐकवलं. १२ वर्षाचा तो. गाणं ऐकल्यावर त्याच्या नजरेत ली उदासी पाहून मी थिजलो अन साहिर साहेबांना मनोमन सलाम केला. त्या शब्दांनी नील च्या मनावर इतकी पकड घेतली की त्याने गाणं शोधून वहीत पूर्ण लिहून पाठ करून टाकलं.

रफी साहेब आणि एस डी आहेत पण कमाल केली आहे ती साहिर लुधियानवी यांनीच.


ये महलों, ये तख्तों, ये ताजों की दुनिया,
ये इन्सान के दुश्मन समाजों की दुनिया,
ये दौलत के भूखे रवाजों की दुनिया,
ये दुनिया अगर मिल भी जाये तो क्या है?

हर एक जिस्म घायल, हर एक रूह प्यासी,
निगाहों में उलझन, दिलों में उदासी,
ये दुनिया है या आलम-ए-बदहवासी,
ये दुनिया अगर मिल भी जाये तो क्या है?

यहाँ एक खिलौना है इन्सान की हस्ती,
ये बस्ती है मुर्दा परस्तों की बस्ती,
यहाँ तो जीवन से है मौत सस्ती,
ये दुनिया अगर मिल भी जाये तो क्या है?

जवानी भटकती है बदकार बन कर,
जवां जिस्म सजते है बाजार बन कर,
यहाँ प्यार होता है ब्यौपार बन कर,
ये दुनिया अगर मिल भी जाये तो क्या है?

ये दुनिया जहाँ आदमी कुछ नहीं है,
वफ़ा कुछ नहीं, दोस्ती कुछ नहीं है,
यहाँ प्यार की कद्र ही कुछ नहीं है,
ये दुनिया अगर मिल भी जाये तो क्या है?

जला दो इसे, फूँक डालो ये दुनिया,
मेरे सामने से हटा लो ये दुनिया,
तुम्हारी है, तुम ही संभालो ये दुनिया,
ये दुनिया अगर मिल भी जाये तो क्या है?