ISRO हवाल आणि हाल

परवा परत आले होते  ISRO चे scientist. मग परत ते मंगलयानाचं टॅक्सी पेक्षा कमी चार्ज वैगेरे झालं. हसलो परत. त्यांनी काही भारी गोष्टी सांगितल्या अजून. एक तर यानाच्या velocity मधे पूर्ण प्रवासात जर कधीही 0.1 m/sec इतका जरी फरक पडला असता तरी यान भलतीकडेच भरकटलं असतं. यानाने पृथ्वीच्या गुरूत्वाकर्षण कक्षेत ७ फेर्या मारल्या. हेच काहीतरी पुढच्या प्रवासासाठी इंधन होतं. (हे काही कळलं नाही, पण असंच काहीतरी म्हंटले बुवा). पृथ्वीच्या कक्षेतून, मंगळाच्या कक्षेत जाताना अशी वेळ निवडली होती जेव्हा दोन ग्रहात कमीत कमी अंतर होतं. पृथ्वीच्या बाहेर गेल्यावर एक मेसेज जायला एका बाजूने १२ मिनीट लागतो. म्हणजे एखादा fault जर आला तर तो solve झाला की नाही याला २४ मिनीटे लागतात. प्रत्येक गोष्टीसाठी plan B तयार होता. पण यानाच्या संपूर्ण प्रवासात कुठलाही plan B वापरावा लागला नाही. ज्या वेळेला पाहिला मेसेज येणं expected होतं, तो येण्यात एक सेकंदाचाही फरक पडला नाही.

आले त्याच दिवशी IRS हा communication satellite पाठवला होता. सिरीजमधला दुसरा. सात पाठवायचे आहेत. ते झालं की अख्खा भारत GPRS साठी कव्हर होईल. अमेरिकेची गरज पडणार नाही.

काही दिवसांपूर्वी कॅनडा, Switzerland, Germany, France या प्रगत चार देशांचे एकूण ५ satellite आपण एकाच launcher ने ठेवून आलो orbit मधे.

३०० बिलीयन डाॅलरची बाजारपेठ ही मंगलयानामुळे नसून क्रायोजेनिक इंजिन बनवण्याच्या सफलतेमुळे आणि वरच्या दोन business avenue मुळे आहे.

Cheers. मजाच आली हे सगळं ऐकताना. तुम्हाला पण ना!

I am proud of ISRO.

********************************************************************************

आता हे पण वाचा.

- या scientist ना (म्हणजे जे माझ्याकडे आले होते) दिवसाला हाॅटेलमधे राहण्याचे रू ५५० मिळतात.

- यांना पूर्ण दिवसाच्या जेवणाखाण्याचे रू १५० मिळतात.

- यांना कामासाठी दिवसभराच्या फिरण्याचे फक्त रू १५० मिळतात.

- माझ्याकडे inspection आले तेव्हा रेल्वे नी आले. त्याचेही tatkal मधे तिकीट काढलं तर त्यांचे पैसे मिळत नाही. आज काल premium train चं तिकीट ४ ते ५ हजार असतं. ते काढलं तरी पैसे regular तिकीटाचे मिळतात.

शप्पथ, या मंडळींना जर private sector सारख्या facilities दिल्या ना, आकाशगंगेतला एकही ग्रह सोडणार नाहीत.

जे झालं ते झालं, नवीन सरकारने या बाबींकडे लक्ष द्यावं ही अंतरिक इच्छा.

(वरची सगळी गप्पा मारण्यातून आलेली माहिती आहे. पुरावा मागू नये. बाकी govt undertaking च्या लोकांच्या हालाचे क़िस्से आहेत, ते नंतर. एक आठवलं, विमानप्रवास फक्त Air India ने म्हणे. आता काय बोलायचं कप्पाळ)