माझ्या कंपनीचं नाव सेटको च्या आधी अल्ट्रा प्रिसीजन स्पीडल्स प्रायव्हेट लिमिटेड असं होतं. त्यातल्या पहिल्या तीन शब्दाचं abbreviation वापरून म्हणजे UPS मी वेबसाईट च्या डोमेन नेम साठी अर्ज केला साधारण २००३ साली. आता काय पद्धत आहे ते माहित नाही, पण त्यावेळेला तीन चॉईस तुम्हाला द्यावे लागायचे. मी पहिला चॉईस www.ups.co.in असा दिला आणि पुढे अजून दोन चॉईस लिहून दिले. सुदैवाने मला जो पहिला चॉईस दिला ते डोमेन नेम मिळालं. www. ups. co. in. आम्ही साईट बनवली. लॉन्च केली. लोकांनी कौतुक ही केलं, काहींनी वेड्यात ही काढलं. कशात काही नाही तर वेब साईट बनवली म्हणून.
साधारण दोन एक वर्षांनी मला एक खूप मोठं बाड कुरियर ने आलं. अग्रगण्य लॉ फार्म कडून . तर ती होती लीगल नोटीस. यु पी एस म्हणजे युनायटेड पार्सल सर्व्हिस ह्या कंपनीची. आणि ते म्हणत होते की आम्ही ups.co.in वापरून act of infringement केलं आहे. आणि बऱ्या बोलाने ते आम्हाला सरंडर करा नाहीतर आम्ही तुमच्या वर लीगल ऍक्शन घेऊ.
मला पहिल्यांदा तर काही सुधारलं च नाही. मी आपलं, यु पी एस गंडलं असा विचार करून ते बाड कोपऱ्यात ठेवून दिलं.
दोन दिवसांनी मात्र दिल्लीहून वकिलाचा फोन आला. नोटीस मिळाली का? आणि बाकी सगळे तारे तोडले. तुमच्यावर केस टाकू आणि अलाना फलना दंड पडेल वगैरे. टिपिकल मध्यम वर्गीय धंदेवाईक माणसाचं जे व्हावं तेच माझं झालं, धाबे दणाणले. ते वकील लोकं दररोज मला फोन करायचे आणि वेगवेगळ्या कहाण्या सांगायचे.
ह्या सगळ्या प्रकारात मला एक कळत होतं की ते यु आर एल हे मला दिलं होतं. मी काही त्यासाठी धडपडलो नव्हतो. आणि इंश्युइंग ऑथोरिटी भारत सरकार होती.
माझे एक जवळचे नातेवाईक खूप चांगले वकील आहेत. त्यांच्याकडून एक झ्याक लेटर बनवलं अन पाठवून दिलं त्या लॉ फर्म ला. आणि त्या काळात नेट वर नेम होस्टिंग च्या खूप केसेस चा किस पाडला. त्या सगळ्यात माझ्या लक्षात आलं की युनायटेड पार्सल सर्व्हिस आम्हाला मसल पॉवर ने लपेट्यात घेत होतं. लीगली ते आम्ही त्यांना डोमेन नेम द्यायला अजिबात बांधील नव्हतो.
माझा हा व्ह्यू मी बोलून दाखवला. मग ते मला हळूहळू पैसे ऑफर करू लागले. मुळात मला ते डोमेन नेम द्यायचं नव्हतं. कारण दोन तीन वर्षात ते बऱ्यापैकी पॉप्युलर झालं होतं आणि आमच्या नावाला संयुक्तिक ही होतं. त्या उपरही ते पैसे जे ऑफर करत होते ते म्हणजे तोंडाला पाने पुसण्याचा प्रकार होता.
एव्हाना माझ्या लक्षात आलं की यु पी एस कितीही मोठी कंपनी असू द्या, पण माझी इच्छा नसेल तर डोमेन नेम ते माझ्याकडून काही हिरावून घेऊ शकत नाही. माझं काही त्या डोमेन नेमवाचून काही अडणार होतं अशातला भाग नाही आणि माझं कंपनीच्या नावावर प्रेम होतं, डोमेन नावावर नाही. पण ज्या पद्धतीने यु पी एस आमच्याशी बोलत होती ती खूप अरेरावीची भाषा होती.
मी सरळ एक किंमत ठरवली. ती लिहीत नाही इथे पण एकंच सांगतो, त्या काळात जर ती आम्हाला मिळाली असती तर तेव्हाच गाशा गुंडाळून हरी नाम घ्यायला मोकळा झालो असतो. फोन आला अन धडधडत्या अंत:करणाने मी ती फिगर सांगितली. न जाणो ते हो म्हंटले तर.
पण झालं उलटंच. तो समोरचा वकील उसळला च. तुम्ही स्वतः ला कोण समजता, जितके पैसे देतोय ते घेऊन गप्प व्हा, इतके पैसे तुम्ही जन्मात तरी कमवाल का, लायकी बघून पैसे मागा.
किंमत ठरवताना माझ्यातला वरण भात सळसळत होता पण जेव्हा त्याने माझी लायकी काढली तेव्हा मात्र नागपूरच्या सावजी मटणाच्या काळ्या मसाल्यापासून ते कोल्हापूरचा तांबड्या पांढऱ्या रस्यापर्यंत (व्हाया मराठवाड्यातील हिरवा ठेचा) सगळं फुरफुरु लागलं अन त्याला सांगितलं "भावड्या, जा तुला काय करायचं ते कर. पण डोमेन नेम हवं असेल तर ही किंमत, नाहीतर चल हवा येऊ दे"
धमकीवरून नंतर अजीजी ची भाषा झाली, पण आम्ही काही बधलो नाही. सरतेशेवटी त्यांनी डोमेन नेम वापरण्या बाबत आमची काही हरकत नाही असं पत्र पाठवलं. ते पत्र ही असं होतं, जणू काही ते आम्हाला परवानगी देऊन फार उपकार करत आहेत.
आता तर माझ्या कंपनीचं नाव ही अल्ट्रा प्रिसीजन स्पिन्डल नाही पण तरीही त्या डोमेन नेम ची मालकी आमच्याकडेच आहे. बाकी तो लायकी काढणारा वकील आज भेटायला पाहिजे.
सांगायचं एकच, जे तुमचं आहे ते तुमचं च. फुकाचा जोर टाकून कुणी हिरावून नाही घेऊ शकत. कंपनी छोटी आहे म्हणून असोसिएटेड मोठ्या कंपनीची अरेरावी ऐकून घेऊ नये.
साधारण दोन एक वर्षांनी मला एक खूप मोठं बाड कुरियर ने आलं. अग्रगण्य लॉ फार्म कडून . तर ती होती लीगल नोटीस. यु पी एस म्हणजे युनायटेड पार्सल सर्व्हिस ह्या कंपनीची. आणि ते म्हणत होते की आम्ही ups.co.in वापरून act of infringement केलं आहे. आणि बऱ्या बोलाने ते आम्हाला सरंडर करा नाहीतर आम्ही तुमच्या वर लीगल ऍक्शन घेऊ.
मला पहिल्यांदा तर काही सुधारलं च नाही. मी आपलं, यु पी एस गंडलं असा विचार करून ते बाड कोपऱ्यात ठेवून दिलं.
दोन दिवसांनी मात्र दिल्लीहून वकिलाचा फोन आला. नोटीस मिळाली का? आणि बाकी सगळे तारे तोडले. तुमच्यावर केस टाकू आणि अलाना फलना दंड पडेल वगैरे. टिपिकल मध्यम वर्गीय धंदेवाईक माणसाचं जे व्हावं तेच माझं झालं, धाबे दणाणले. ते वकील लोकं दररोज मला फोन करायचे आणि वेगवेगळ्या कहाण्या सांगायचे.
ह्या सगळ्या प्रकारात मला एक कळत होतं की ते यु आर एल हे मला दिलं होतं. मी काही त्यासाठी धडपडलो नव्हतो. आणि इंश्युइंग ऑथोरिटी भारत सरकार होती.
माझे एक जवळचे नातेवाईक खूप चांगले वकील आहेत. त्यांच्याकडून एक झ्याक लेटर बनवलं अन पाठवून दिलं त्या लॉ फर्म ला. आणि त्या काळात नेट वर नेम होस्टिंग च्या खूप केसेस चा किस पाडला. त्या सगळ्यात माझ्या लक्षात आलं की युनायटेड पार्सल सर्व्हिस आम्हाला मसल पॉवर ने लपेट्यात घेत होतं. लीगली ते आम्ही त्यांना डोमेन नेम द्यायला अजिबात बांधील नव्हतो.
माझा हा व्ह्यू मी बोलून दाखवला. मग ते मला हळूहळू पैसे ऑफर करू लागले. मुळात मला ते डोमेन नेम द्यायचं नव्हतं. कारण दोन तीन वर्षात ते बऱ्यापैकी पॉप्युलर झालं होतं आणि आमच्या नावाला संयुक्तिक ही होतं. त्या उपरही ते पैसे जे ऑफर करत होते ते म्हणजे तोंडाला पाने पुसण्याचा प्रकार होता.
एव्हाना माझ्या लक्षात आलं की यु पी एस कितीही मोठी कंपनी असू द्या, पण माझी इच्छा नसेल तर डोमेन नेम ते माझ्याकडून काही हिरावून घेऊ शकत नाही. माझं काही त्या डोमेन नेमवाचून काही अडणार होतं अशातला भाग नाही आणि माझं कंपनीच्या नावावर प्रेम होतं, डोमेन नावावर नाही. पण ज्या पद्धतीने यु पी एस आमच्याशी बोलत होती ती खूप अरेरावीची भाषा होती.
मी सरळ एक किंमत ठरवली. ती लिहीत नाही इथे पण एकंच सांगतो, त्या काळात जर ती आम्हाला मिळाली असती तर तेव्हाच गाशा गुंडाळून हरी नाम घ्यायला मोकळा झालो असतो. फोन आला अन धडधडत्या अंत:करणाने मी ती फिगर सांगितली. न जाणो ते हो म्हंटले तर.
पण झालं उलटंच. तो समोरचा वकील उसळला च. तुम्ही स्वतः ला कोण समजता, जितके पैसे देतोय ते घेऊन गप्प व्हा, इतके पैसे तुम्ही जन्मात तरी कमवाल का, लायकी बघून पैसे मागा.
किंमत ठरवताना माझ्यातला वरण भात सळसळत होता पण जेव्हा त्याने माझी लायकी काढली तेव्हा मात्र नागपूरच्या सावजी मटणाच्या काळ्या मसाल्यापासून ते कोल्हापूरचा तांबड्या पांढऱ्या रस्यापर्यंत (व्हाया मराठवाड्यातील हिरवा ठेचा) सगळं फुरफुरु लागलं अन त्याला सांगितलं "भावड्या, जा तुला काय करायचं ते कर. पण डोमेन नेम हवं असेल तर ही किंमत, नाहीतर चल हवा येऊ दे"
धमकीवरून नंतर अजीजी ची भाषा झाली, पण आम्ही काही बधलो नाही. सरतेशेवटी त्यांनी डोमेन नेम वापरण्या बाबत आमची काही हरकत नाही असं पत्र पाठवलं. ते पत्र ही असं होतं, जणू काही ते आम्हाला परवानगी देऊन फार उपकार करत आहेत.
आता तर माझ्या कंपनीचं नाव ही अल्ट्रा प्रिसीजन स्पिन्डल नाही पण तरीही त्या डोमेन नेम ची मालकी आमच्याकडेच आहे. बाकी तो लायकी काढणारा वकील आज भेटायला पाहिजे.
सांगायचं एकच, जे तुमचं आहे ते तुमचं च. फुकाचा जोर टाकून कुणी हिरावून नाही घेऊ शकत. कंपनी छोटी आहे म्हणून असोसिएटेड मोठ्या कंपनीची अरेरावी ऐकून घेऊ नये.
No comments:
Post a Comment