श्रीमंती अशीही अन तशीही

साल कधीचं ते आठवत नाही पण २००७-०८ असावं बहुधा. मी डेक्कन ने मुंबई ला निघालो होतो. शेजारी कुटुंब बसलं होतं. नवरा, बायको अन पोरगा. पोरगा १०-१२ वर्षाचा. माणूस, जाड, टकला अन गोरा. श्रीमंतीचा वास सगळीकडे झळकत होता. म्हणजे त्याच्या कपड्यातून, त्याच्या पोटावरून, मनगटावरच्या घड्याळातून, मोबाईल मधून, चष्म्याच्या फ्रेम मधून. अन त्याची बायको. साधारण पणे अशा माणसाची जशी असायला पाहिजे तशीच. सुंदर, सडपातळ, गोरी आणि हो गृहकृत्यदक्षही असावी. म्हणजे ज्या इमानेतबारे ती त्या हट्टी पोराचे लाड पुरवत होती अन नवऱ्याच्या आज्ञा ऐकत होती त्यावरून. डोक्यावर गॉगल वैगेरे सिग्नेचर गोष्टी होत्याच.

आनंद, नाव ठेऊ आपण त्या श्रीमंतीचं. तर आनंदचं बोलणं मी नेहमीच्या सवयीने भोचकपणे ऐकत होतो. तर सीन असा होता की त्या दहा वर्षाच्या पोराला ट्रेन प्रवास करायला मिळावा म्हणून ते अडीच लोकांचं कुटुंब डेक्कन मध्ये होतं. अन त्यांची मर्सिडीज पुण्याहून एकटाच ड्रायव्हर घेऊन येत होता. अन तो त्यांना दादर स्टेशन वरून पिक अप करणार होता.

बाप्पा! काय श्रीमंती. ऐकूनच हाताची दहाही बोटं तोंडात घालायची इच्छा झाली.

*********************************************************************************

खोदादाद सर्कल दादर ला पूर्वी एक ताज ची बेकरी असायची. म्हणजे मी सांगतोय ९७ ते २००० साल ची गोष्ट. त्या बेकरीच्या मागे एक साधारण ७० एक स्क्वेयर फुटाच्या रूम मध्ये एक ऑफिस थाटलं होतं. सेल्वम travel. राजू सेठ. तामिळी अण्णा होता. taxi पुरवायचा तो मला. मी त्याचा तसं बघायला गेलं तर एकदम लिंबू टिंबू गिऱ्हाईक होतो. त्याच्याकडे ताज अन ITC चं अकौंट होतं. मी डेक्कन ने दादर ला उतरलो की त्याच्याकडे जायचो चालत. एक कटिंग चहा प्यायचो. taxi घ्यायची अन निघायचं, कामाला. काम संपलं की त्याचा ड्रायव्हर  मला दादर नाहीतर व्हीटी (छत्रपती शिवाजी टर्मिनस) ला सोडायचा. डेक्कन नाही तर प्रगती ने ढाबळीत परत. ऑफिस लहान असलं तरी त्याची कीर्ती महान होती. ४० एक कार असाव्यात त्याच्याकडे. अगदी मर्सिडीज, BMW पासून ते एस्टीम वगेरे पर्यंत. नुसता फोन टाकायचा अवकाश, बास! कार तयार.

२००० साली मी कार घेतली. (कारच घेतली ना, मग साल्या विमान घेतल्यासारखं काय लिहितोस) अन माझा आणि सेल्वम चा संपर्क कमी झाला. अधून मधून कधी गरज लागली तरच. २००२ ला मी जॉब सोडला अन मग मात्र सेल्वम चा नंबर माझ्या खोपडीतून डिलीट झाला. नाही म्हणायला एकदा कधीतरी घेतली taxi. तेव्हा त्यांचं ऑफिस वरळी ला शिफ्ट झालं होतं.

२००८ साली पार्टनर वाघेला च्या मुलीचं लग्न ठरलं. मुलगा ब्रिटीश पासपोर्ट होल्डर, पण गुज्जूच. एकदम जातवाला. वरातीला लेक्सस किंवा BMW वैगेरे घेऊ म्हणाला. मिळेल का? मी बोललो "राजूभाई ला करतो फोन. अन ठरवून टाकू" नेहमीप्रमाणे वाघेलाने  तीन चार वेळा आठवण केली, मी फोन करतो म्हणून ठोकायचो. अन ये रे माझ्या मागल्या.

अशाच  एका सकाळी मुंबईला जाण्यासाठी शिवनेरीत चढलो. (आधी शिवनेरीवर, आजकाल शिवनेरीत) बँग वरती ठेवताना मागच्या सीटवर माणसाचा ओळखीचा चेहरा. थोडं निरखून बघितलं तर, राजूसेठ. मी बोललो "राजूसेठ, पहचाने क्या?" दोनच मिनीट माझ्याकडे पाहत राजूसेठ, तामिळी हेल काढत म्हणाला "राजेश मंडलिक साब" पुन:भेटीचे सोपस्कार घडले. मी विचारलं "राजूसेठ, सात आठ वर्षांनी भेटतोय आपण. तुम्हाला माझं नाव अन चेहरा लक्षात कसा राहिला?" ते जे म्हणाले ते अचंबित करणारं होतं. 

"तु डेक्कनने यायचास. सरळ ऑफीसमधे. मी, अन ऑफीस स्टाफ़ त्यावेळेस चहा प्यायचो. तोच तुला द्यायचो. तु निवांतपणे चहा घ्यायचास अन कामाला निघायचास. समोर ताजची बेकरी होती. मी तुला म्हणायचो, कुछ पेस्ट्री मंगाऊ. तु नाही म्हणायचा. माझ्याकडे त्यावेळी बरेच साहेब यायचे, पण कुणीही ताजची फुकटची पेस्ट्री नाकारलेली आठवत नाही. काही जण तर हक्काने मागवून घ्यायचे. एक दोन महाभागांनी तर घरी पाठव म्हणून ही सांगितलं. या पार्श्वभूमीवर तुझं एकदाही पेस्ट्री किंवा केक न खाणं नेहमीच लक्षात राहिलं" 

मी सर्द झालो. त्यावेळी ताज हे नाव मी तोंडातल्या तोंडात चघळायचो. तिथलं काहीही आपल्यासाठी नाही हे फिट्ट होतं डोक्यात. या अडाणीपणामुळे राजूसेठ च्या लक्षात राहिलो होतो. गंमतच! 

खरी गंमत पुढे आहे. गप्पा छाटू लागलो. वरातीच्या कारबद्दल सांगितलं. राजूसेठ नेहमीप्रमाणे म्हणाले, हो जायेगा. बोलता बोलता एका ठिकाणी राजूसेठ म्हणाले "कष्टाशिवाय पैसे नाहीत रे. घाम गाळावाच लागतो. पर्याय नाही. पुर्वी कुदळ फावडं मारावी लागायची. आता सकाळी जिम मधे घाम गाळतो." 

दादरला उतरायच्या आधी मी राजूसेठ ला विचारलं "तुमच्याकडे इतक्या गाड्या आहेत. तरी तुम्ही बसने?" 

तर म्हणाले "धंद्याची एक गाडी कमी होते. परत मी एकटाच. गाडीचं पेट्रोल. अन तो टोल. अरे दोन्ही साईडच्या टोलमधे माझं एका बाजूचं तिकीट निघतं" 

चार तासाच्या प्रवासात मॅनेजमेंटचे बरेच फंडे मिळाले. 

शिवनेरीच्या तिकीटात इतकं शिक्षण! सौदा वाईट नव्हता.